Eisteddfod 2014 – Pabell y Cymdeithasau 2 am 3:30pm, Ddydd Mercher, 6 Awst
COFIO DJ AR Y MAES
Bydd cyfle i ddathlu bywyd un o awduron Cymraeg mwyaf nodedig yr ugeinfed ganrif yn ystod yr Eisteddfod Genedlaethol yn Llanelli.
Traddodir darlith goffa ar fywyd D.J. Williams (1885-1970), llenor a chenedlaetholwr amlwg a aned ym Mhenrhiw, ym mhlwyf Llansawel, Sir Gaerfyrddin.
Yn un ar bymtheg oed aeth i chwilio am waith ym maes glo de Cymru, gan weithio dan ddaear cyn troi at y byd addysg a mynd ymlaen at yrfa lenyddol ddisglair.
Roedd yn genedlaetholwr brwd ac yn un o’r bobl a sefydlodd Blaid Cymru yn 1925. Ynghyd â Saunders Lewis a Lewis Valentine, fe losgodd yr ysgol fomio ym Mhenyberth a dioddef cyfnod dan glo yn Wormwood Scrubs.
Roedd cyflwr ariannol Plaid Cymru yng nghanol y 1960au yn echrydus, ac mae’n amheus a fyddai wedi gallu ymladd yr etholiad cyffredinol yn 1966 oni bai i D.J. werthu Penrhiw sef yr Hen Dŷ Ffarm yn ei gyfrol adnabyddus, a rhoi’r arian i Blaid Cymru.
Cynhelir y ddarlith ym Mhabell y Cymdeithasau 2 am 3:30pm, Ddydd Mercher, 6 Awst dan nawdd Cymdeithas Hanes Plaid Cymru. Y darlithydd fydd Emyr Hywel, sydd wedi ysgrifennu cofiant DJ, ‘Y Cawr o Rydcymerau’.
Yn enedigol o Flaenporth, Ceredigion bu Emyr Hywel yn brifathro Ysgol Tre-groes hyd at ei ymddeoliad. Astudiodd fywyd a gwaith DJ Williams ar gyfer gradd M Phil. ym Mhrifysgol Cymru Aberystwyth, a chyhoeddwyd sawl llyfr o’i storïau a’i farddoniaeth i blant.
Amcanion y Gymdeithas yw hybu trafodaeth, gwybodaeth ac ymchwil am hanes sy’n ymwneud â Phlaid Cymru ac i ehangu gwybodaeth am bobl a digwyddiadau a gyfranodd at hanes gyfansoddiadol y wlad cyn 1925.
Cyswllt: Dafydd Williams (07557) 307667
