Sefydlu Plaid Cymru – Olrhain y Cefndir

Ceir cyfle i glywed sut y cafodd Plaid Cymru ei sefydlu, yn ystod yr Eisteddfod Genedlaethol yn Llanrwst, Dyffryn Conwy eleni.

Bydd yr ysgolhaig nodedig, T Robin Chapman, yn olrhain hanes y cyfnod cyn lansio Plaid Genedlaethol Cymru yn 1925 mewn darlith sy’n dwyn y teitl “Oni Fu Pensaer Eisoes Yn Ein Mysg?”.

Trefnir y ddarlith gan Gymdeithas Hanes Plaid Cymru, a dywed cadeirydd y Gymdeithas y Dr Dafydd Williams y bydd yn bwrw golwg ar gyfnod hanes sydd â gwersi hynod bwysig i’r Gymru gyfoes.

Mae Robin Chapman yn awdur a hanesydd amlwg, a’i waith yn cynnwys bywgraffiad am  Islwyn Ffowc Elis, sef Rhywfaint o Anfarwoldeb (2005) ac Un Bywyd o Blith Nifer: Cofiant Saunders Lewis (2007).

Traddodir y ddarlith yn y Gymraeg ym Mhabell y Cymdeithasau 2, Ddydd Iau 8 Awst am 12:30pm.

Gyda chyfarchion: Dafydd Williams  (daitenby@gmail.com ...

Cofio Steffan Lewis

Talwyd teyrngedau i’r diweddar Steffan Lewis AC, a fu farw’n 34 oed ar ôl brwydr ddewr yn erbyn canser.

Cynhaliwyd angladd Steffan yn Eglwys Gymraeg Abercarn a sefydlwyd gan yr Arglwyddes Llanofer, Gwenynen Gwent a ymgyrchai dros yr iaith Gymraeg a’n traddodiadau yn y 19edd canrif.  Ceir yma eiriad teyrngedau a draddodwyd yn yr angladd gan arweinydd Plaid Cymru Adam Price a’r cyn- Aelod Cynulliad Jocelyn Davies, ynghyd â chofion personol am Steffan gan Gadeirydd Hanes Plaid Cymru, Dafydd Williams. Arweiniwyd y gwasanaeth ar y 25 Ionawr 2019 gan y Parchedig Aled Edwards.

Teyrnged i Steffan gan Adam Price

Colled sy’n ein tynnu ni ynghyd heddiw, mewn cwlwm tyn o ing.  Colli mab, colli gŵr, colli tad, colli cyfaill.  Ond drwyddi draw colli Cymro mawr.  Gwlad sy’n galaru am yfory na fydd fu Cymru erioed.  O herwydd hanes  hir o golli, brwydr a ...

GWYBODAETH NEWYDD AM ISETHOLIAD GORLLEWIN Y RHONDDA

Diolch yn fawr iawn i deulu’r diweddar Vic Davies, y Rhondda, am drosglwyddo i’r Gymdeithas Hanes ddogfennau hynod ddifyr am Isetholiad Seneddol Gorllewin Rhondda dros hanner can mlynedd yn ôl.

Mae’r casgliad yn cynnwys llyfr lloffion gyda thoriadau o’r wasg sy’n dwyn i gof holl fwrlwm yr ornest hanesyddol yn 1967 pan lwyddodd Vic Davies i dorri mwyafrif anferth y Blaid Lafur i lawr o 17,000 i 2,306 o bleidleisiau yn unig, gogwydd o 29 y cant i Blaid Cymru.

1967 Rhondda By-election

Yn ogystal mae nifer o lythyrau gwerthfawr iawn, gan gynnwys llongyfarchiadau gan arweinydd Plaid Cymru, Gwynfor Evans, oedd wedi’i ethol yn Aelod Seneddol dros Sir Gaerfyrddin y flwyddyn gynt.

1967 Llongyfarch Vic Davies

Ceir hefyd lythyr ar ran yr SNP gan Dr Andrew Lees o Bearsden ger Glasgow yn gwahodd Vic Davies i deithio i’r Alban i gefnogi ymgyrch Winifred Ewing yn isetholiad ...