Hanes Plaid Cymru

  • Gwybodaeth am y Gymdeithas

    CYMDEITHAS HANES PLAID CYMRU HISTORY SOCIETY

    Amcanion y Gymdeithas

    I hybu trafodaeth, gwybodaeth ac ymchwil am hanes Plaid Cymru ac agweddau o hanes sy’n ymwneud â Phlaid Cymru. 

    I ehangu gwybodaeth am bobl a digwyddiadau a gyfrannodd at ddatblygiad y Blaid

    Aelodaeth

    Mae aelodaeth yn agored i unigolion a mudiadau sydd â diddordeb yn hanes Plaid Cymru ac agweddau o hanes sy’n ymwneud â Phlaid Cymru.

    Swyddogion y Gymdeithas

    Cadeirydd; Dafydd Williams,Ysgrifennydd; Eluned Bush,Trysorydd; Stephen Thomas  

    http://www.hanesplaidcymru.org

    Mae gwefan Hanes Plaid Cymru bellach yn darparu’r allwedd i gyfoeth o ddeunydd gweledol, sain ac ysgrifenedig am ein mudiad cenedlaethol     

     

    • Rydym i gyd yn rhan o hanes y Blaid. Hoffech chwi rannu eich profiadau gydag aelodau eraill a’u cofnodi ar gyfer ymchwilwyr y dyfodol?

     Os felly, cysylltwch â’r Ysgrifennydd ar history@hanesplaidcymru.org

    • Oes gennych chwi gyhoeddiadau nad ydych yn gallu cadw ond yn eu hystyried o werth?

     Mae ...

    Rhagor 26/11/2024
  • Darlith Richard Wyn Jones yn Eisteddfod 2024

    O Gymru Fydd i Blaid Cymru
     
     
    Ym Mhabell y Cymdeithasau 2, Eisteddfod Rhondda Cynon Taf, Pontypridd ar Ddydd Iau, 8 Awst rhoddwyd darlith gan yr Athro Richard Wyn Jones. 
     
    Ar drothwy canfed penblwydd Plaid Cymru, bu’n ystyried y gwahaniaethau a’r tebygrwydd rhwng y Blaid a’r mudiad cenedlaethol a’i rhagflaenydd, sef Cymru Fydd.
     
    Dyma recordiad o’r ddarlith a’r trawsysgrif isod.
     
     

     

    Darlith Cymdeithas Hanes Plaid Cymru, Eisteddfod Pontypridd 2024

    O Cymru Fydd i ...

    Rhagor 27/08/2024
  • Dathlu 100 Mlynedd ym Mhenarth

    Nos Wener 12 Ionawr 2024 dathlwyd 100 mlynedd ers y cyfarfod cyntaf i sefydlu Plaid Cymru.

    Leanne Wood, Rosanne Reeves, Richard Wyn Jones, Gareth Clubb

    Dyma sylwadau Leanne Wood a Richard Wyn Jones ar ddechrau’r cyfarfod

     

    Hwb Bywiog i Ddathliadau’r Blaid

    Cafwyd dechreuad bywiog i gyfres o ddigwyddiadau fydd yn dathlu sefydlu Plaid Cymru bron canrif yn ôl Nos Wener 12 Ionawr 2024 yng Nghanolfan Cymunedol Belle Vue, Albert Crescent, Penarth.

    Daeth aelodau o’r Blaid a’u gwesteion at ei gilydd i nodi ffurfio grŵp cyfrinachol, y Mudiad Cymreig, un o’r grwpiau a ymunodd wedyn i ffurfio’r Blaid Genedlaethol.

    Cyfarfu pedwar o bobl ar 7 Ionawr 1924 yn rhif 9 Bedwas Place, Penarth, gan gofnodi eu penderfyniad i greu “Plaid Genedlaethol Cymru” – Ambrose Bebb, Griffith John Williams, Elisabeth Williams a Saunders Lewis, y bardd a’r dramodydd mawr, a ...

    Rhagor 13/01/2024
  • Lansio Llyfr – The Politics of Co-Opposition

    Lansiwyd llyfr newydd gan John Osmond yn nghyfarfod frinj Cynhadledd Plaid Cymru yng Nghaerdydd ar 12 Hydref 2024.

    Gweler y dudalen Saesneg am fanylion.

    Rhagor 14/10/2024
  • T. Gwynn Jones – Cenedlaetholwr Cyn Geni’r Blaid

    Stori Bardd Mawr y Gynghanedd, T.Gwynn Jones (1871-1949)

    Adolygiad Llyfr – ‘Byd Gwynn’ gan Alan Llwyd

    Mae gan lawer ohonon ni reswm i ddiolch i’r prifardd ac awdur Alan Llwyd, brodor o Benrhyn Llŷn sy’n byw yn Nhreforys.  Drwy gynnig awdl fuddugoliaethus ar y testun Llif, fe sicrhaodd deilyngdod yng nghystadleuaeth y gadair yn y Brifwyl eleni – a rhoi’r diweddglo gorau posibl i Eisteddfod Llŷn ac Eifionydd.

    Mae Alan Llwyd wedi hen ennill ei blwyf fel bardd a llenor.  Mae ei gyfraniad yn anhygoel – yn cynnwys cyfres o gofiannau swmpus iawn am feirdd Cymru, yn eu plith T. Gwynn Jones.

    Heddiw cofiwn i T. Gwynn Jones fod yn un o feirdd mwyaf yr ugeinfed ganrif ond roedd hefyd yn llawer mwy – yn newyddiadurwr prysur dros ben, yn nofelydd, yn feirniad, cyfieithydd ac yn ieithydd.  Ac yn heddychwr ac yn genedlaetholwr tanbaid yn ogystal.

    Mae Alan ...

    Rhagor 11/03/2024
  • Saunders Lewis, Cymru ac Ewrop gan Dafydd Wigley

    Bydd y tair blynedd nesaf yn allweddol wrth ddatblygu model o annibyniaeth i Gymru sy’n berthnasol i’r byd sydd ohoni.  Yn sgil Brexit, mae angen i Gymru warchod ein cysylltiad â chyfandir Ewrop – tarddle ein gwerthoedd a’n gwareiddiad, ac yn gyd-destun i annibyniaeth ymarferol i’n gwlad. 

    Bron canrif yn ôl amlinellodd Saunders Lewis weledigaeth o Gymru yn Ewrop.  Mae Cymdeithas Hanes Plaid Cymru’n falch o gyhoeddi’n llawn y ddarlith bwysig gan Dafydd Wigley a draddododd yn ystod Eisteddfod Llŷn ac Eifionydd ym Mis Awst 2023 – sy’n dangos bod y weledigaeth honno’n fwy perthnasol heddiw nag erioed o’r blaen.  

    Saunders Lewis,
    Cymru ac Ewrop

    A gaf i ddiolch i’r Eisteddfod am y llwyfan yma i ail-wyntyllu syniadau sy’n hynod berthnasol i’r oes hon; ac i ddiolch ...

    Rhagor 14/11/2023