‘Dyn o egwyddor’
Teyrnged Jim Criddle i Aneurin Richards
Aneurin oedd William Aneurin Richards i bawb, heblaw ei wraig. Bill oedd e iddi hi. Roedd yn Uwch-beiriannydd gyda’r Bwrdd Glo Cenedlaethol gan dreulio’r rhan fwyaf o’i oes yng Ngwent, er mai brodor o Gapel Hendre oedd e’n wreiddiol. Roedd yn Gynghorydd Sir yn Islwyn rhwng 1973 a 1996 ac yng Ngwent rhwng 1977 a 1981. Fe wnaeth e sefyll fel ymgeisydd Seneddol yn Abertyleri yn y ddau etholiad cyffredinol a ddigwyddodd yn 1974, a hefyd yn Islwyn ar gyfer 1983 a 1987.
Ni all y ffeithiau moel roi darlun clir o’r dyn ei hun. Fe oedd y dyn ddaeth a Helen Mary Jones a Jocelyn Davies mewn i’r Blaid ac ef a ‘berswadiodd’ Allan Pritchard i sefyll mewn etholiad. Roedd yn ddyn o egwyddor, dyn galluog a dyn urddasol tu hwnt. Roedd yn uchel ei barch ymysg y swyddogion a’r aelodau ar y ddau gyngor y buodd yn gwasanaethu iddynt. Fe wnaeth oruchwylio’r gwaith o sefydlu cangen Islwyn o Blaid Cymru pan wnaeth wardiau Abercarn ac Abertyleri uno â wardiau Bedwellte, gan sicrhau fod seiliau ariannol yr etholaeth yn gadarn yn sgil ei waith fel Trysorydd. Fe oedd yr arweinydd grŵp drwy gydol ei yrfa o 20 mlynedd mewn llywodraeth leol ac roedd yn dangos y ffordd gyda’i egwyddorion cryf a’i esiampl gadarn gan ennyn parch ac edmygedd ei gyfoedion. Roeddem i gyd yn gweld ein hunain fel ‘plant ein tad’ – roeddem yn ei alw’n Dad, gan edmygu ei allu deallusol a’i arbenigedd mewn polisi tai. Cafodd ei wneud yn llefarydd y Blaid ar y mater yn sgil ei arbenigedd ar y pwnc. Fe ddywedom erioed mai ei foto oedd ‘teimlwch yn rhydd i anghytuno â mi’ ond doedd e ddim yn unben o unrhyw ddisgrifiad, gan ei fod yn dadlau ei safbwynt mewn modd rhesymegol a theg. Roedd yn eithriadol o hael gyda’r Blaid ac fe lwyddodd i gynnal ei ddiddordeb tan y diwedd un. Ei waddol yw etholaeth weithredol, hunangynhaliol yn ogystal ag atgofion a pharch y rheini mae wedi eu gadael ar ei ôl.