Sylfaenwyr – Hanes Plaid Cymru

Ymladd Tlodi – Rhan o Hanes y Blaid
Mae gwybodaeth werthfawr wedi dod i law am ymgyrch Plaid Cymru i oresgyn tlodi yn y tridegau. Mae papurau a drosglwyddwyd i ofal Cymdeithas Hanes Plaid Cymru gan Siôn ap Glyn yn dangos cymaint o waith ymarferol a wnaed i helpu’r di-waith a’u teuluoedd mewn ardaloedd difreintiedig yn y De ...
Rhagor 28/02/2023
Wil Roberts 1943 – 2022
Wil Roberts, neu Wil Coed fel yr oedd pawb yn ei nabod, yn gymeriad amlwg ym Mhlaid Cymru a fu farw yn ystod Mis Hydref 2022. Bu’n weithgar ymhob ymgyrch y Blaid o’r chwe-degau ymlaen ac yn ysgrifennydd effeithiol Cangen Pwllheli. Cyn-lywydd Plaid Cymru Dafydd Wigley a draddododd deyrnged yn ...
Rhagor 17/11/2022
Kitch – Darlith M Wynn Thomas
“Kitchener Davies – o Dregaron i Drealaw “

Darlith yr Athro M Wynn Thomas Dydd Iau 4 Awst 2022 12.30pm Pabell y Cymdeithasau 2 Rhagor 12/08/2022
Penri Jones 1943 – 2021
Bu farw Penri Jones, Awdur Jabas, Cynghorydd a Cymro i’r carn yn 78 mlwydd oed.

Dyma ran o deyrnged Liz Saville Roberts:

Mae Penri’n adnabyddus i genedlaethau o Gymry ledled ein gwlad fel yr awdur a greodd y cymeriad Jabas. Ond roedd cymaint, cymaint mwy i Penri: yn awdur ar sawl nofel, ...
Rhagor 29/12/2021
Pat Larsen 1926 – 2021
Talwyd teyrnged gan y teulu a chyfeillion i Pat Larsen a fu farw ar 20 Tachwedd 2021.

Cafodd ei hethol yn wreiddiol fel cynghorydd ym Mangor, a hynny yn gynnar yn y 1950au. Hi oedd yr unig aelod benywaidd ar gyngor y ddinas.

Rhagor 06/12/2021
Jill Evans, Aelod Senedd Ewrop
Jill Evans

Aelod Senedd Ewrop 1999 – 2020

Wrth edrych yn ôl dros fy ngyrfa yn Senedd Ewrop, mae’n anodd credu ei fod wedi ymestyn dros ugain mlynedd. Nid yw’n bosibl mewn erthygl ond rhoi blas ar waith Aelod Senedd Ewrop a cheisio dangos pa mor werthfawr oedd yr Undeb Ewropeaidd i ...
Rhagor 26/09/2021

1997 Refferendwm a Cynulliad
1997

Ail Refferendwm ar ddatganoli – Cymru’n pleidleisio Ie!

1999

Etholiad cyntaf Cynulliad Cenedlaethol Cymru – Plaid Cymru’n cipio 17 o seddi

Mehefin 1999

Ethol dau Aelod Seneddol Ewropeaidd – Jill Evans ac Eurig Wyn

2007

Plaid Cymru mewn llywodraeth am y tro cyntaf, fel rhan o glymblaid

Rhagor 15/06/2021
1974 Tri Aelod Seneddol
1974

Plaid Cymru’n ennill tair sedd Seneddol yn etholiad mis Hydref – Dafydd Wigley (Caernarfon), Gwynfor Evans (Caerfyrddin) a Dafydd Elis Thomas (Meirionnydd)

1976

Canlyniadau cryf mewn etholiadau lleol, Plaid Cymru’n ennill Merthyr

1979

Refferendwm ar ddatganoli – Cymru’n pleidleisio Na

1982

Ar ôl brwydr hir S4C yn dechrau darlledu rhaglenni teledu yn Gymraeg

Rhagor 15/06/2021
1945 Gwynfor Evans yn Llywydd
1945

Ethol Gwynfor Evans yn Llywydd Plaid Cymru

1953

Cychwyn Ymgyrch Senedd i Gymru – 240,652 yn cefnogi’r ddeiseb

1955

Brwydr Cwm Tryweryn yn erbyn boddi pentref Cymraeg Capel Celyn

14 Gorffennaf 1966

Gwynfor Evans yn cipio sedd Caerfyrddin a dod yn Aelod Seneddol cyntaf Plaid Cymru mewn isetholiad hanesyddol

Rhagor 15/06/2021
1925 Cychwyn Plaid Cymru
15 Awst 1925

Sefydlu Plaid Genedlaethol Cymru ym Mhwllheli

1929

Lewis Valentine yn ennill 629 o bleidleisiau yn etholiad Seneddol cyntaf y Blaid

1936

Llosgi’r ysgol fomio, Penyberth, Llŷn a charcharu tri arweinydd y Blaid – Saunders Lewis, Lewis Valentine a DJ Williams

Rhagor 15/06/2021
Teyrnged i Drefnydd Allweddol Plaid Cymru
Talwyd teyrngedau ar faes Eisteddfod Ynys Môn 2017 i Elwyn Roberts – un o hoelion wyth Plaid Cymru a fu’n allweddol i’w datblygiad yn ystod yr 20fed ganrif.

Mewn sesiwn a drefnwyd gan Gymdeithas Hanes Plaid Cymru dywedodd Llywydd Anrhydeddus y Blaid Dafydd Wigley fod Elwyn Roberts yn ysbrydoliaeth i genhedlaeth ...
Rhagor 14/08/2017
Lewis Valentine – Cyflwyniad Arwel Vittle
Darlith yn Eisteddfod Genedlaethol Dinbych 5 Awst 2013

gan Arwel Vittle

‘Lewis Valentine’

Addysg

Y Rhyfel Byd Cyntaf

Yn yr Ysbyty

Rhagor 05/09/2013